نویسنده: shabakehsoc

به مناسبت صمدمین سال‌گرد انقلاب اکتبر
بخش اول به برآمد انقلاب اکتبر، تحولات سیاسی، زمینه‌های شکست آن می‌پردازد و بخش دوم گرایشات منقد شوروی را معرفی می‌کند

«ساعت بدون کوک، نوشته‌ای برای سنگ مزار شوروی» مقاله‌ای از کریستوفر جی. آرتور است که در بخش آخر کتابی از مارسل فن در لیندن به نام ماهیت شوروی چه بود؟ نیز بازچاپ شده است. ترجمه‌ی فارسی این کتاب به جز ترجمه‌ی این بخش قبلاً در سایت نقد اقتصاد سیاسی منتشر شده است. «تارنمای واکاوی سوسیالیستی» ترجمه‌ی این بخش را که توسط فروغ اسدپور انجام گرفته با ویراستاری ح. آزاد در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

حضورموثر چپ در جنبش دانشجوی، سنت دیرپایی در جامعه ایران است. از دوران سلطنت تا جمهوری اسلامی و از انقلاب ضد فرهنگی تا کشتارخونین دهه شصت، همواره چپ در جنبش دانشجویی نقش برجسته‌ای داشته استی داشته اس است ‌ای . پس از آن نیز شاهد تداوم این سنت در برآمد جنبش دانشجویی دهه هشتاد و سپس برآمد نوین آن از آغاز دهه نود تا کنون بوده‌ایم. شواهد نشان می‌دهد که جنبش دانشجویی در سال‌های اخیر با سوخت و سازها و خواسته‌هایی نوینی عجین شده که درتاریخ جنبش دانشجویی کم نظیر بوده است.

از دیرباز در بسیاری از محافل سیاسی و آکادمیک (به‌عنوان نمونه کولتی، کولاکوسکی و مایر)* چنین شایع شده است که گویا انگلس در اواخر عمر از استراتژی انقلابی در راه رسیدن به سوسیالیسم دست کشیده و به استراتژی گذار تدریجی و آرام، از طریق صندوق رای و راه پارلمانی روی آوره بود. این اتهام موارد متعددی را در برمی‌گیرد که مشهورترین آن مقدمه انگلس در سال 1895 بر «جنگ داخلی در فرانسه» اثر مارکس می‌باشد.

برجسته‌ترین کارکرد گفتمان «اداره شورایی»چرخشی بود که در فضای سیاسی ایجاد کرد وبه کنار زدن گفتمان‌های رایج گرایشات مختلف طبقه حکم منجر شد و برای مدتی در سپهر عمومیهژمونیک شد.هژمونیک به معنی گرامشین آن یعنی جلب افکار عمومی و جنبش های اجتماعی به‌واسطه پراکسیس و عمل آگاهانه. برای مدتی این گفتمان و سوژه‌های برسازنده‌اش در یک همگرایی چند راستایی با پیشروان جنبش‌های اجتماعی توانستند پژواکی در سپهر عمومی ایجاد کند که از سه دهه‌ی گذشته تاکنون بی‌سابقه بوده است.

آیا مارکس در مورد سرمایه‌داری کنونی هنوزچیزی برای گفتن به ما دارد؟ طرح این پرسش به این دلیل که «کاپیتال» اثر اصلی اقتصادی مارکس یعنی اولین مجلد این اثر در سپتامبر 1867، 150 سال پیش منتشر شده موجه است. اولین و بعضاً مهم‌ترین پیش‌نویس‌های مجلد دوم و سوم این اثر قطور در سال‌های 1864 و 1865 نوشته شده‌اند.

این مقاله به رشد و تکامل کمیته‌های کارخانه در روسیه از 1917 تا اوائل 1918، بوِیژه در پتروگراد مرکزثقل و کانون میلیتانت جنبش کارگری روسیه می‌پردازد. بایستی توضیح داده شود که چگونه کمیته‌های کارخانه که در درجه‌ی نخست پاسخی دفاعی در مقابل تهدید محل کار و تهدید خود انقلاب بودند، رادیکالیزه شدند. محرک این رادیکالیزه شدن و امکان‌پذیری‌اش تا حدود زیادی به نگاه ویژه‌ی کمیته‌ها به جایگاه مدیریت کارخانه برمی‌گردد. چرا که کمیته‌ها به توانائی مدیران و رؤسای کارخانه‌ها بعضاً به عنوان حق ویژه‌ی محدود و ثانوی، بویژه در رابطه با دوران گذار آتی به سوسیالیسم نگاه می‌کردند. این مقاله با تشریح موجز سرنوشت کمیته‌ها در اثنای جنگ داخلی پایان می‌گیرد.